Najstarsze budowle hydrauliczne. Historia hydrauliki.

Termin „hydraulika” powszechnie kojarzy się nam z technologiami, opierającymi swe działanie na prawach sformułowanych m.in. przez Blaisa Pascala oraz Daniela Bernouilliego. W rzeczywistości jednak już od tysiącleci ludzie obserwowali zachowania cieczy i doskonalili sposoby wykorzystania ich właściwości do własnych celów, czyli przede wszystkim doprowadzania wody do miast oraz usuwania nieczystości.

Początki hydrauliki

Najstarszym śladem wykorzystania właściwości cieczy były kanały ściekowe, które odkryto na terenach obecnego Iraku – szacuje się, że powstały one około 4 tysięcy lat przed naszą erą, jeszcze w czasach cywilizacji Mezopotamii. W połowie drugiego tysiąclecia przed naszą erą w starożytnym Egipcie zaczęto wytwarzać pierwsze rurociągi, którymi czysta woda mogłaby być transportowana w głąb miasta. Rurociągi te miały formę glinianych dzbanów bez podstawy, które można było łączyć ze sobą. Bardziej rozwiniętą i finezyjną formą takich rurociągów były akwedukty, czyli nadziemne lub podziemne kanały wodociągowe, które dzięki odpowiedniemu nachyleniu były w stanie dostarczać wodę do miast z bardzo dużych odległości. Jedną z najstarszych konstrukcji tego rodzaju był akwedukt doprowadzający wodę do Niniwy, stolicy Asyrii – wybudowano go na przełomie VIII i VII wieku, w czasach panowania króla Senacheryba. Starożytni Grecy, którzy również korzystali z akweduktów, wsławili się przede wszystkim wynalezieniem wanien – najstarsza, blisko półtorametrowej długości wanna została znaleziona na Krecie. Ponadto w wielu greckich domach budowano ustępy, podłączone do sieci kanalizacyjnej, które odprowadzała nieczystości z miasta do okolicznych rzek.

Najbardziej spektakularne akwedukty były dziełem Rzymian – do dziś zachowały się resztki blisko dwustu tego rodzaju budowli. Charakterystycznym ich elementem były arkadowe mosty, które Rzymianie budowali w celu ominięcia przeszkód terenowych – jednym ze słynniejszych, zachowanych do dziś mostów jest Pond du Gard w Nimes we Francji. Woda w akweduktach płynęła przez otwarte koryto albo ceramiczne lub ołowiane rury. Sam Rzym zaopatrzany był w wodę z pomocą sieci 11 naziemnych i podziemnych akweduktów, których łączna długość wynosiła aż 560 kilometrów. Rzymianie bardzo dużą wagę przywiązywali do czystości – do tego stopnia, że liczne w miastach Cesarstwa Rzymskiego łaźnie stały się nie tylko miejscem dbania o higienę, lecz również spotkań towarzyskich. Warto również wspomnieć o Termach Karakalli oraz Dioklecjanach, największych tego typu obiektach w starożytnym Rzymie – powierzchnia każdego z nich przekraczała 10 hektarów.

Obecnie termin „hydraulika” kojarzony jest przede wszystkim z hydrauliką siłową, czyli różnego rodzaju maszynami, które działają w oparciu o mechanikę płynów. Początki tej dziedziny sięgają końca XIX wieku – w 1882 roku w Londynie po raz pierwszy na dużą skalę wykorzystano ciśnienie wody do wprawienia w ruch maszyn fabrycznych. Drugim ważnym wydarzeniem w tej dziedzinie było pierwsze zastosowanie napędzanego olejem układu hydraulicznego, który pozwalał obracać działami statku USS Virginia. Od tamtego czasu elementy hydrauliki siłowej znajdują szerokie zastosowanie w przemyśle, budownictwie oraz transporcie. Jednym z ich producentów na polskim rynku jest firma Hydro-Tor.