Co należy wiedzieć o umowie darowizny?

Każdy z nas, przynajmniej jeden raz w życiu, a najpewniej wiele razy, został przez kogoś czymś obdarowany. Ten, który coś daje przeważnie robi to bezinteresownie. Nie żąda od nas nic w zamian, za wyjątkiem woli przyjęcia daru. Są jednak takie sytuacje, w których dar, nawet ten bezinteresowny, musi być sformalizowany. W języku prawniczym mówimy wówczas o „darowiźnie”. Czym jest darowizna i w jakiej formie zawierana jest umowa darowizny?

Umową darowizny definiuje Kodeks cywilny w art. 888. § 1. Zgodnie z brzmieniem paragrafu 1. przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Innymi słowy, darczyńca przekazuje nieodpłatnie innej osobie (zwanej obdarowaną) jakąś część posiadanego majątku. Najczęściej przedmiotem darowizny jest mieszkanie, działka, samochód albo pieniądze.

Umowa darowizny jako oświadczenie z reguły powinna być złożona w formie aktu notarialnego. Sporządzenie umowy darowizny w tej formie jest obowiązkowe zawsze wtedy, gdy przedmiotem darowizny są nieruchomości takie jak:

• lokale mieszkalne,
• spółdzielcze własnościowe prawa do lokalu,
• grunty (działki zabudowane i niezabudowane, grunty rolne).

Umowa darowizny w każdych innych przypadkach może zostać zawarta w zwykłej formie pisemnej. Oznacza to, że umowę darowizny bez udziału notariusza, o ile nie życzą sobie tego obie strony (darczyńca i obdarowany), można sporządzić zawsze wtedy, gdy jej przedmiotem są ruchomości m. in. takie jak: 

• samochód,
• działa sztuki,
• pamiątki rodzinne,
• przedmioty o wartości historycznej,
• papiery wartościowe,
• udziały lub akcje w spółkach kapitałowych.

Warto wspomnieć także o tym, że darczyńca ma prawo do tego, aby określić konkretne warunki, w jakich przedmiot umowy zostanie przekazany – zgodnie z art. 893 Kodeksu cywilnego. Oznacza to, że obdarowany zobowiązuje się do wypełnienia polecenia darczyńcy. Od realizacji tego polecenia uwarunkowane jest przekazanie darowizny.  Poleceniem może być np. sposób wykorzystania darowizny.

Czy darowiznę należy zgłosić do urzędu skarbowego?

Należy pamiętać o tym, że otrzymanie darowizny trzeba obowiązkowo zgłosić w urzędzie skarbowym. Darowizny, które nie zostały udokumentowane przez notariusza, należy zgłosić obowiązkowo w terminie sześciu miesięcy od daty zawarcia umowy. Do urzędu skarbowego nie zgłasza się tych darowizn, które nie przewyższają kwoty wolnej od podatku. Wolne od podatku są następujące kwoty darowizn:

• 9 637 zł (osoby z I grupy podatkowej),
• 7 276 zł (osoby z II grupy podatkowej),
• 4 902 zł (osoby z III grupy podatkowej).

Do urzędu skarbowego nie zgłasza się również darowizn, które zostały udokumentowane w formie aktu notarialnego. Fakt otrzymania darowizny zgłasza wówczas notariusz.

Kancelaria notarialna Tomasz Zapart specjalizuje się m.in. w darowiznach, które wymagają sporządzenia aktu notarialnego. Jak zauważa specjalista z kancelarii:

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, notariusz może sporządzać umowy notarialne sprzedaży, umowy sprzedaży i kupna nieruchomości, umowy darowizny, umowy przedwstępne, a także umowy ustanowienia służebności.