Jakie są rodzaje zabezpieczeń wykopów?

Polska norma precyzyjnie definiuje pojęcie wykopu oraz nakazuje ich zabezpieczanie podczas prac budowlanych. Wynika z niej, że wykopami traktuje się przestrzeń powstałą w wyniku usunięcia z niej gruntu. Powstają one podczas prowadzenia prac ziemnych najczęściej przy budowie ław i stóp fundamentowych oraz przy układaniu instalacji ziemnych. Przepisy BHP wymagają zabezpieczania wykopów, tak by ewentualne ich uszkodzenia nie zagrażały zdrowiu i życiu pracowników. Jakie to zabezpieczenia? Warto przeczytać!

Jakie są rodzaje wykopów ziemnych?

Wykopy ziemne dzieli się ze względu na wymiary oraz czas ich użytkowania.

• Ze względu na wymiary wykopy dzieli się na szerokoprzestrzenne jeśli wymiary dna w obydwu kierunkach przekraczają 1,5 m, wąskoprzestrzenne o szerokości dna mniejszej od 1,5 m i zazwyczaj znacznej długości oraz jamiste, których długość i szerokość jest mniejsza od 1,5 m.
• Pod względem głębokości wyróżnia się wykopy płytkie do 1,0 m poniżej poziomu terenu, średniogłębokie w granicach 1,0-3,0 m i głębokie o głębokości większej niż 3,0 m.
• Biorąc pod uwagę czas użytkowania, dzieli się wykopy na tymczasowe, użytkowane do 1 roku oraz trwałe, użytkowane powyżej roku.

Podczas wykonywania zabezpieczeń szczególnej uwagi wymagają wykopy głębokie w miejscach, gdzie występują niekorzystne warunki gruntowe.

„Wykonywanie nieumocnionych wykopów o pionowych ścianach – wyjaśnia przedstawiciel  Przedsiębiorstwa Robót Inżynieryjnych Żyrardów  –  jest dozwolone wyłącznie w dwóch sytuacjach: w zwartych gruntach do głębokości 1 m, jeśli teren przy wykopie nie jest obciążony w pasie o szerokości wynoszącej tyle, co docelowa głębokość wykopu oraz do głębokości 2 m, jeśli zostały przeprowadzone pozwalające na to badania gruntu, które są potwierdzone odpowiednią dokumentacją”.

Rodzaje zabezpieczeń wykopów ziemnych

Konstrukcje oporowe mają za zadanie zabezpieczanie wykopów podczas prac budowlanych, przy wzmacnianiu gruntów i przy pracach związanych z budową obiektów inżynieryjnych. W pracach ziemnych, zwłaszcza przy wykonywaniu wykopów stosować można różnego rodzaju zabezpieczenia w zależności od charakteru wykopu oraz warunków gruntowych i wodnych.

• Ścianka berlińska znana także pod nazwą „obudowa berlińska” to szybki i tani sposób zabezpieczenia wykopów. Ten rodzaj konstrukcji oporowej stosuje się w terenie, który nie jest podmokły, gdzie wody gruntowe znajdują się poniżej wykopu. Ścianki berlińskie składają się z szeregu profili stalowych pionowo osadzonych w ziemi. W trakcie pogłębiania wykopu odsłonięte przestrzenie wypełnia się deskami lub kantówkami tak, aby utworzyły ścianę tzw. opinkę. Ścianki wzmacnia się rozporami z drewnianych bali układanych poziomo. Jest to tania, prosta i skuteczna metoda ochrony wykopów.
• Ścianki szczelne to tymczasowe konstrukcje, które zabezpieczają wykopy nie tylko przed osuwaniem się gruntu, ale także przed wnikaniem wód gruntowych. Do ich wykonania używa się gotowych elementów z grodzic stalowych lub winylowych. Stosuje się je w terenach podmokłych i przy budowach prowadzonych na poziomie wód gruntowych. Umożliwiają także całkowite odwodnienie wykopu. Jednym z wariantów zabezpieczeń szczelnych są tzw. larseny. Ścianki szczelne Larsena odcinają od wody miejsce inwestycji tak skutecznie, że można dzięki nim prowadzić prace budowlane przy nabrzeżach.
• Palisady również skutecznie zabezpieczają wykopy przed osuwaniem się gruntu. Technikę palowania stosuje się przy wznoszeniu budynków w nietypowych warunkach. Palisady w przeciwieństwie do innych zabezpieczeń są konstrukcjami stałymi. Powstają wskutek wprowadzenia zastygających zapraw budowlanych i pozostają w gruncie po zakończeniu inwestycji. Stosuje się dwie technologie wykonywania palisad. Ściany wykonane z pali CFA w formie palisady najczęściej są także elementami konstrukcyjnymi stawianych budynków. Natomiast palisady z pali DSM wykorzystują ziemię z terenu budowy jako materiał do konstrukcji zabezpieczenia wykopów.

Przedstawione trzy metody zabezpieczenia wykopów ziemnych nie są jedynymi, alby najbardziej popularnymi. Wybór metody zależy przede wszystkim od warunków gruntowo-wodnych na placu budowy.