Czym jest JPK – Jednolity Plik Kontrolny?

W celu uszczelnienia polskiego systemu podatkowego Ministerstwo Finansów od 2016 roku stopniowo wprowadzało tzw. Jednolity Plik Kontrolny. Na początku JPK obejmował wyłącznie duże firmy. Obecnie jednak obowiązuje także firmy średnie, małe i mikro, czyli wszystkich czynnych podatników VAT. Każdego roku wprowadzane są kolejne zmiany w zasadach JPK. W artykule opisujemy, co to jest Jednolity Plik Kontrolny, jakie posiada struktury oraz jakie zmiany w JPK weszły w życie od 1 lipca 2021 roku.

Zasady Jednolitego Pliku Kontrolnego

Jednolity Plik Kontrolny to elektroniczne zbiory danych z prowadzonych przez przedsiębiorcę ewidencji i rejestrów, wygenerowane z oprogramowania księgowego. Dane te mogą być też w dowolnym momencie, w odpowiednim formacie, przekazane na żądanie organu podatkowego.

Według art. 193a & Ordynacji podatkowej każdy JPK składa się z logicznych struktur w postaci elektronicznej księgi podatkowej oraz dowodów księgowych. Część JPK jest wysyłana przez czynnych podatników VAT raz w miesiącu do US, a część JPK jest przesyłana wyłącznie na żądanie organów podatkowych. W pierwszej grupie znajduje się ewidencja zakupów i sprzedaży JPK_VAT z deklaracją, a druga to m.in. księgi rachunkowe JPK_KR, wyciąg bankowy JPK_WB, podatkowa księga przychodów i rozchodów JPK_PKPIR oraz ryczałt przychodów JPK_EWP. Wszystkie znajdujące się w tej grupie dane powinny być przez podatnika generowane i odpowiednio przechowywane tak, aby po otrzymaniu prośby od organu podatkowego można je było szybko przekazać urzędowi. Przechowywane i składane na żądanie organu podatkowego struktury Jednolitego Pliku Kontrolnego muszą być tworzone w odpowiedniej formie. Jak tłumaczy nasz rozmówca, doradca księgowy z Biura audytorsko-księgowego eKFK w Warszawie:

Każda struktura Jednolitego Pliku Kontrolnego, który jest składany na żądanie organu podatkowego, składa się z trzech sekcji: nagłówkowej, merytorycznej i kontrolnej. W sekcji nagłówkowej znajdują się informacje, które pozwalają zidentyfikować dany podmiot oraz sam JPK. Są to dokładne dane firmy oraz data utworzenia pliku i daty, które określają zakres raportowanych informacji. W sekcji merytorycznej znajdują się informacje dotyczące raportowanych zdarzeń gospodarczych, natomiast w sekcji kontrolnej powinny się znaleźć sumy kontrolne, które pozwolą sprawdzić, czy wszystkie informacje zostały prawidłowo odczytane.

Zmiany w JPK od 1 lipca 2021 roku

Od momentu wprowadzenia Jednolitego Pliku Kontrolnego co roku Ministerstwo Finansów wprowadza zmiany w rozporządzeniach w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług. Z założenia zmiany te mają na celu ułatwienie podatnikom wywiązywanie się z obowiązków ewidencyjnych oraz wyjaśnienie pojawiających się wątpliwości interpretacyjnych. Istotne z punktu widzenia przedsiębiorców i usług księgowych zmiany wprowadzono także od 1 lipca 2021 roku. Najważniejsze z nich to:

• wprowadzenie możliwości zbiorczego wykazywania tzw. faktur uproszczonych i biletów jednorazowych,
• wprowadzenie oznaczenia „IED” – Interfejs Elektroniczny Dostawca,
• zastąpienie oznaczeń „SW” i „EE” wspólnym oznaczeniem „WSTO_EE”,
• merytoryczne i formalne doprecyzowanie przepisów dotyczących niektórych grup towarów i usług, czyli m.in. zmiana oznaczeń z „01” i „02” na „GTU_01” i „GTU_02”,
• wyłączenie stosowania symboli procedur do dokumentów RO, stosowania oznaczeń „MPP” i oznaczenia „TP” przy świadczeniu usług w przypadku powiązania między nabywcą a usługodawcą.

Oprócz tego wprowadzono także zasadę, że przy korzystaniu z tzw. ulgi na złe długi należy wykazać daty upływu terminu płatności lub daty dokonania wpłaty. Pomimo iż nowe zasady JPK weszły w życie 1 lipca 2021 r., przy rozliczeniu podatku VAT za okres lipiec-grudzień 2021 r. nadal obowiązują aktualne przepisy.