Czy tkanina z poliestru może butwieć?

Butwienie jest naturalnym procesem, który zachodzi powszechnie w naturze. W jego wyniku dochodzi do tlenowego rozkładu materii organicznej, czyli upraszczania skomplikowanych związków organicznych do postaci pierwiastkowej. Butwieniu towarzyszy wydzielanie się m.in. wody, dwutlenku węgla i amoniaku. Ten rodzaj rozkładu nie omija tkanin wykonanych z lnu, bawełny i innych włókien naturalnych. Czy butwieją także tkaniny poliestrowe? 

W przypadku bawełny czy lnu jest kwestią oczywistą, że tkaniny z nich wykonane podlegają procesowi naturalnego rozkładu. Nie stanowi to większego problemu – tym bardziej że tkaniny naturalne są eksploatowane głównie we wnętrzach, bez narażania na zawilgocenie. Inaczej rzecz się ma z poliestrem, który służy m.in. do produkcji tkanin do ogrodu, które są wystawione na działanie czynników atmosferycznych. Kwestia butwienia jest tu kluczowa dla trwałości wodoodpornych tkanin poliestrowych, z których powstają parasole, markizy czy namioty. Czy to oznacza, że tkaniny poliestrowe są całkowicie niepodatne na naturalny rozkład? Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy przedstawić krótko, na czym polega proces butwienia. 

Kiedy dochodzi do butwienia tkanin?

Za proces butwienia odpowiedzialne są bakterie i grzyby z klasy saprofitów, czyli organizmów cudzożywnych, czerpiących związki odżywcze ze szczątków roślinnych i zwierzęcych. Mówiąc najprościej: grzyby i bakterie odżywiają się resztkami organicznymi, a produktem ich przemiany materii jest woda, gazy i proste związki chemiczne z udziałem azotu, fosforu czy siarki. Aby proces rozkładu mógł się rozpocząć, potrzebna jest wilgoć, dodatnia temperatura (najlepiej w okolicach 20°C) i pożywka, czyli materia organiczna. Potrzebny jest też dostęp tlenu: w przeciwnym razie dojdzie do gnicia, czyli procesu rozkładu materii organicznej, ale z udziałem drobnoustrojów beztlenowych.

Wnioski, które można wysnuć na podstawie zaprezentowanego opisu, zdaniem specjalisty z internetowego sklepu z tkaninami Vistyl, są jednoznaczne: – Poliester jest włóknem syntetycznym. Powstaje w wyniku skomplikowanych reakcji chemicznych, które zachodzą pomiędzy substancjami uzyskiwanymi głównie z przetwarzania ropy naftowej. Tego typu polimery nie występują w środowisku naturalnym i nie są podatne na działanie procesów bakteryjnych, w tym na butwienie. Poliester nie jest pożywką dla grzybów czy bakterii, nie stanowi też atrakcyjnego pożywienia dla moli. Niezależnie od tego, jak długo jest narażony na działanie wilgoci czy wody, nie wchłania jej i nie pęcznieje. Dzięki temu nie tylko sam nie butwieje, ale też nie stwarza warunków sprzyjających osadzaniu się i rozkładowi związków organicznych. Dzięki temu poliester pokryty wodoodporną apreturą doskonale nadaje się do produkcji lekkich zadaszeń, markiz, parasoli i osłon od wiatru. Jest też cenionym surowcem do produkcji odzieży sportowej i roboczej, sprzętu turystycznego i mebli ogrodowych. Sprawdza się wszędzie tam, gdzie potrzebujemy materiałów o dużej odporności na czynniki atmosferyczne i biologiczne oraz niepodatnych na uszkodzenia mechaniczne. 

Należy jednak pamiętać, że nie zawsze poliester występuje w tkaninach w postaci czystej. Często jest łączony w różnych proporcjach z bawełną. Jaką odporność na butwienie mają tego typu mieszanki?

Czy tkanina poliestrowo-bawełniana butwieje?

Mariaże włókien poliestrowych z bawełną mają na celu stworzenia materiału, który będzie dziedziczył cechy obu surowców składowych. Ma to szczególne znaczenie w przypadku odzieży zawodowej i roboczej. Jeżeli chcemy uzyskać maksymalną odporność na warunki środowiska pracy, powinniśmy zwiększać udział włókna syntetycznego – jeżeli priorytetem jest komfort użytkowania, to należy podnieść procentowy udział bawełny. Jedną z najpopularniejszych mieszanek jest poliester z bawełną w stosunku około 60 do 40. Zapewnia on najlepszą trwałość przy zachowaniu wysokiego komfortu eksploatacji. Mowa przede wszystkim o tkaninach przeznaczonych na odzież ochronną i roboczą. W przypadku odzieży zawodowej i codziennej możemy używać materiałów z czystego poliestru, takich jak tkanina Stretch Panama, która jest nie tylko trwała, ale też przyjemna w dotyku.

Poliester jest niewrażliwy na działanie czynników naturalnych: jego szybka destrukcja jest możliwa tylko pod wpływem działania odpowiednio dobranych i skoncentrowanych alkaliów lub kwasów. W normalnych warunkach użytkowania tkanina poliestrowa może ulec jedynie uszkodzeniom mechanicznym. Natomiast mieszanki poliestru i bawełny powinny być, przynajmniej teoretycznie, podatne na procesy rozkładu biologicznego. W praktyce trudno wyobrazić sobie okoliczności, w których tkaniny bawełniano-poliestrowe mogłyby zbutwieć. Natomiast całkiem częste jest pojawienie się bakterii i pleśni w silnie zabrudzonych materiałach syntetycznych i mieszankach syntetyków z włóknami naturalnymi.

Zanieczyszczenia organiczne różnego pochodzenia bardzo dobrze rozkładają się w pranych zbyt rzadko ubraniach, obrusach czy zasłonach. Resztki jedzenia i pot są doskonałą pożywką dla bakterii i grzybów. Wystarczy pozostawić zabrudzony materiał w wilgoci i cieple, aby szybko pokrył się kożuszkiem pleśni. Silnie przepocona odzież z poliestru bardzo szybko zaczyna wydawać nieprzyjemną woń. Nie jest to wina włókna poliestrowego, tylko obecności tłuszczów i białek w naturalnych wydzielinach ludzkiego ciała. Ich rozkład może nastąpić w ciągu zaledwie kilkudziesięciu godzin.