Kiedy i komu przysługuje renta i z jakiego tytułu?

Renta kojarzy się nam przede wszystkim ze świadczeniami wypłacanymi ze środków publicznych. Wśród nich możemy wskazać rentę otrzymywaną z ZUS z tytułu częściowej lub całkowitej utraty możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu stanu zdrowia, lub z powodu wypadku w drodze do pracy, z pracy i w pracy, rentę rodzinną albo rentę socjalną. Nie są to jednak jedyne rodzaje rent, które możesz otrzymać.

Na potrzeby niniejszego artykułu przedstawimy rodzaje rent regulowanych przepisami prawa prywatnego, tj. przepisami Kodeksu cywilnego.

Renta z tytułu szkody na osobie

Art. 444 § 1 k.c. stanowi, że w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Jak tłumaczy pracownik firmy zajmującej się odzyskiwaniem odszkodowań Meritum Sp. J. w Bielsko-Białej:

Na podstawie powyższego przepisu pokrzywdzony, który doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia i szkodę majątkową w postaci poniesionych wydatków, lub utraconych korzyści, np. podczas wypadku komunikacyjnego, może domagać się odszkodowania od sprawcy szkody lub ubezpieczyciela, z którym zawarł umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Z kolei § 2 powyższego przepisu przyznaje poszkodowanemu prawo do domagania się od sprawcy renty, gdy szkoda, której doznał, ma szczególną postać, tj. może wystąpić pod postacią: utraconych zarobków (jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej), nastąpiło zwiększenie jego potrzeb (np. w postaci wydatków na rehabilitację i opiekę medyczną) lub zmniejszyły się jego widoki na przyszłość (np. na skutek wypadku nie może wrócić do wykonywania pracy zarobkowej). Warto również dodać, że jeżeli w chwili wydania wyroku nie da się dokładnie ustalić szkody, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

Renta z tytułu śmierci poszkodowanego

Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, do sprawcy (a najczęściej do jego ubezpieczyciela) o przyznanie renty mogą zwrócić się wszystkie osoby, którym zmarły dostarczał środków do życia w postaci realizacji ciążącym na nim obowiązku alimentacyjnym. Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.

Kapitalizacja renty

Z ważnych powodów Sąd może na żądanie poszkodowanego przyznać mu zamiast renty lub jej części odszkodowanie jednorazowe. Dotyczy to w szczególności wypadku, gdy poszkodowany stał się inwalidą, a przyznanie jednorazowego odszkodowania ułatwi mu wykonywanie nowego zawodu.