Badanie typu kruszyw

Niezależnie od tego, jaki charakter ma wznoszona konstrukcja: czy jest to budynek, czy też na przykład droga – aby cechowała się niezbędną trwałością, należy przede wszystkim użyć materiałów o odpowiednich parametrach. W przypadku kruszyw jednym ze sposobów na określenie tych parametrów jest tzw. badanie typu. To od niego rozpoczyna się cała procedura wprowadzająca w ogóle kruszywa do obrotu.

Normy

W zależności od wyników badań typu kruszywa kwalifikuje się – bądź nie – do konkretnych zastosowań. W szczegółach badania te definiowane są odpowiednimi normami. I tak na przykład kruszywa do betonu muszą pomyślnie przejść badania zgodne z wymaganiami normy PN-EN 12620, podczas gdy kruszywa do materiałów stosowanych w budownictwie drogowym i obiektach budowlanych to już norma PN-EN 13242. Z kolei norma PN-EN 13139  określa wymogi względem badań typu kruszyw do zaprawy, a PN-EN 13043 – do mieszanek bitumicznych i utrwaleń powierzchniowych dróg oraz innych powierzchni, po których odbywać ma się ruch kołowy.

Skład ziarnowy

Jednym z podstawowych wymagań tych norm jest przeprowadzenie analizy granulometrycznej, czyli określenie składu ziarnowego (inaczej: frakcyjnego) badanego materiału.  Wykorzystuje się w tym celu m.in. metodę przesiewania go na mokro przez kolejne sita o różnej gęstości. Na każdym sicie zostają ziarna o innej średnicy. Waży się je, a następnie oblicza procentową zawartość danej wielkości ziaren w całości badanej próbki.

Pyły

Określona musi zostać również zawartość pyłów w kruszywie, a także ich jakość, badana np. błękitem metylenowym czy przy pomocy wskaźnika piaskowego. Pyłami nazywane są wszystkie cząstki charakteryzujące się wymiarami mniejszymi niż 0,063 mm. Ich obecność procentową oblicza się jednak nie dzięki bardzo drobnym sitom, ale poprzez skłócenie kruszywa w czystą wodą. Po opadnięciu cząstek mineralnych wodę się wylewa, a pozostałości suszy i waży – ubytek masy określa zawartość usuniętego w ten sposób pyłu.

– Określona musi zostać również obecność chlorków i siarki całkowitej oraz siarczanów, osobno rozpuszczalnych i nierozpuszczalnych w wodzie – dodaje specjalista z ogólnopolskiej sieci laboratoriów badawczych BARG.

Inne parametry

Innym ważnym etapem jest oznaczenie odporności kruszywa na rozdrabnianie lub innymi słowy jego odporność mechaniczną na uderzenia. Wykorzystuje się w tym celu tzw. współczynnik Los Angeles. Wyraża on w procentach masę kruszywa, która po badaniu przechodzi przez sito rzędu 1,6 mm. Bada się także odporność na mróz, polerowanie czy ścieranie, w tym ścieranie powierzchniowe i np. ścieranie przez opony wyposażone w kolce.

Wśród pozostałych badań, jakim poddaje się kruszywa, wymienić też można chociażby określanie kształtu ziaren (suwmiarką Schultza), obecności w kruszywie zanieczyszczeń organicznych, jego nasiąkliwość i gęstość nasypową (w stanie luźnym i utrzęsionym), a także stałość objętości (inaczej: skurcz przy wysychaniu) czy reaktywność alkaliczną.